دسته بندی موضوعی احکام شرعی - عاریه

1-اجاره دادن عاريه
        عدم جواز اجاره یا عاریه دادن شی عاریه مگر به اذن صاحب آن
        2358 - چیزی را که عاریه کرده بدون اجازه صاحب آن نمی تواند به دیگری اجاره یاعاریه دهد.

2-تعريف عاريه
        تعریف عاریه به دادن مالی برای استفاده دیگری بدون عوض
        2344 - عاریه آن است که انسان مال خود را به دیگری بدهد که از آن استفاده کندو در عوض ، چیزی هم از او نگیرد.

3-تلف عاريه
        عدم ضمان گیرندده عاریه در صورت عدم کوتاهی یا افراط در استفاده مگر به شرط ضمان
        2349 - اگر در نگهداری چیزی که عاریه کرده کوتاهی نکند و در استفاده از آن هم زیاده روی ننماید واتفاقا آن چیز تلف شود ضامن نیست ولی چنانچه شرط کنند که اگرتلف شود عاریه کننده ضامن باشد یا چیزی را که عاریه کرده طلا و نقره باشد،باید عوض آن را بدهد.

        عدم ضمان گیرنده در عاریه طلا و نقره
        2349 - اگر در نگهداری چیزی که عاریه کرده کوتاهی نکند و در استفاده از آن هم زیاده روی ننماید واتفاقا آن چیز تلف شود ضامن نیست ولی چنانچه شرط کنند که اگرتلف شود عاریه کننده ضامن باشد یا چیزی را که عاریه کرده طلا و نقره باشد،باید عوض آن را بدهد.

        حکم عاریه طلا و نقره با شرط عدم ضمان
        2350 - اگر طلا و نقره را عاریه نماید و شرط کند که اگر تلف شود ضامن نباشد، چنانچه تلف شود ضامن نیست .

        ضمان گیرنده عاریه در صورت برگرداندن عاریه به غیر مالک یا وکیل یا ولی
        2356 - اگر چیزی را که عاریه کرده به مالک یا وکیل یا ولی او بدهد و بعدآن چیز تلف شود عاریه کننده ضامن نیست و در غیر این صورت ضامن است اگرچه مثلا آن را به جایی ببرد که صاحبش معمولا به آنجا می برده مثلا اسب را دراصطبلی که صاحبش برای آن درست کرده ببندد.

        ضمان عاریه ای که غصبی بوده و در دست عاریه گیرنده از بین رفته بر غاصب و عاریه گیرنده
        2361 - اگر مالی را که می داند غصبی است عاریه کند و از آن استفاده ای ببردو در دست او از بین برود مالک می تواند عوض مال را از او یا از کسی که مال راغصب کرده مطالبه کند و نیز عوض استفاده هایی را که عاریه گیرنده برده می تواند ازاو مطالبه نماید و یا از غاصب بگیرد و اگر عوض مال یا استفاده آن را از عاریه کننده بگیرد او نمی تواند چیزی را که به مالک می دهد از عاریه دهنده مطالبه نماید.

        ضمان منافعی که عاریه گیرنده از عاریه غصبی برده بر عاریه گیرنده
        2361 - اگر مالی را که می داند غصبی است عاریه کند و از آن استفاده ای ببردو در دست او از بین برود مالک می تواند عوض مال را از او یا از کسی که مال راغصب کرده مطالبه کند و نیز عوض استفاده هایی را که عاریه گیرنده برده می تواند ازاو مطالبه نماید و یا از غاصب بگیرد و اگر عوض مال یا استفاده آن را از عاریه کننده بگیرد او نمی تواند چیزی را که به مالک می دهد از عاریه دهنده مطالبه نماید.

        حکم عاریه ای که نمی داند غصبی است و در دست عاریه گیرنده تلف شود
        2362 - اگر نداند مالی را که عاریه کرده غصبی است و در دست او از بین برود،چنانچه صاحب مال عوض آن را از او بگیرد او هم می تواند آن چه را به صاحب مال داده از عاریه دهنده مطالبه نماید، ولی اگر چیزی را که عاریه کرده طلا و نقره باشد یا عاریه دهنده با او شرط کرده باشد که اگر آن چیز از بین برود عوضش رابدهد نمی تواند چیزی را که به صاحب مال می دهد از عاریه دهنده مطالبه نماید.

4-صيغه عاريه
        صحت عاریه به صرف قصد و فعل
        2345 - لازم نیست در عاریه صیغه بخوانند و اگر مثلا لباس را به قصد عاریه به کسی بدهد و او به همین قصد بگیرد عاریه صحیح است .

5-ضمان عاريه گيرنده
        ضمان گیرنده در عاریه طلا و نقره
        2349 - اگر در نگهداری چیزی که عاریه کرده کوتاهی نکند و در استفاده از آن هم زیاده روی ننماید واتفاقا آن چیز تلف شود ضامن نیست ولی چنانچه شرط کنند که اگرتلف شود عاریه کننده ضامن باشد یا چیزی را که عاریه کرده طلا و نقره باشد،باید عوض آن را بدهد.

        عدم ضمان گیرنده عاریه در صورت عدم کوتاهی یا افراط در استفاده مگر به شرط ضمان
        2349 - اگر در نگهداری چیزی که عاریه کرده کوتاهی نکند و در استفاده از آن هم زیاده روی ننماید واتفاقا آن چیز تلف شود ضامن نیست ولی چنانچه شرط کنند که اگرتلف شود عاریه کننده ضامن باشد یا چیزی را که عاریه کرده طلا و نقره باشد،باید عوض آن را بدهد.

        حکم عاریه طلا و نقره با شرط عدم ضمان
        2350 - اگر طلا و نقره را عاریه نماید و شرط کند که اگر تلف شود ضامن نباشد، چنانچه تلف شود ضامن نیست .

        ضمان گیرنده عاریه در صورت برگرداندن عاریه بغیر مالک یا وکیل یا ولی
        2356 - اگر چیزی را که عاریه کرده به مالک یا وکیل یا ولی او بدهد و بعدآن چیز تلف شود عاریه کننده ضامن نیست و در غیر این صورت ضامن است اگرچه مثلا آن را به جایی ببرد که صاحبش معمولا به آنجا می برده مثلا اسب را دراصطبلی که صاحبش برای آن درست کرده ببندد.

6-عاريه دادن نجس
        جواز فروش و عاریه دادن چیز نجسی که می توان آنرا آب کشید
        142 - فروختن و عاریه دادن چیز نجسی که می شود آن را آب کشید، اگر نجس بودن آن را به طرف نگویند، اشکال ندارد. ولی چنانچه انسان بداند که عاریه گیرنده و خریدار آن را در خوردن و آشامیدن استعمال می کنند، باید نجاستش را به اوبگویند.

        لزوم اطلاع دادن به هنگام عاریه دادن چیز نجسی که در خوردن و آشامیدن بکار می رود
        2357 - اگر چیز نجس را برای استعمال خوردن و آشامیدن عاریه دهد بایدنجس بودن آن را به کسی که عاریه می کند بگوید.

7-عاريه سفيه
        بطلان عاریه طفل و مجنون و سفیه و مفلس مگر به اذن اولیاء
        2348 - اگر دیوانه و بچه مال خود را عاریه بدهند صحیح نیست ، اما اگرولی بچه مصلحت بداند که مال او را عاریه دهد و بچه آن مال را به دستور ولی به عاریه کننده برساند اشکال ندارد.

8-عاريه طفل
        بطلان عاریه طفل و مجنون و سفیه و مفلس مگر به اذن اولیاء
        2348 - اگر دیوانه و بچه مال خود را عاریه بدهند صحیح نیست ، اما اگرولی بچه مصلحت بداند که مال او را عاریه دهد و بچه آن مال را به دستور ولی به عاریه کننده برساند اشکال ندارد.

9-عاريه طلا
        ضمان گیرنده در عاریه طلا و نقره
        2349 - اگر در نگهداری چیزی که عاریه کرده کوتاهی نکند و در استفاده از آن هم زیاده روی ننماید واتفاقا آن چیز تلف شود ضامن نیست ولی چنانچه شرط کنند که اگرتلف شود عاریه کننده ضامن باشد یا چیزی را که عاریه کرده طلا و نقره باشد،باید عوض آن را بدهد.

        حکم عاریه طلا و نقره با شرط عدم ضمان
        2350 - اگر طلا و نقره را عاریه نماید و شرط کند که اگر تلف شود ضامن نباشد، چنانچه تلف شود ضامن نیست .

10-عاريه ظرف طلا
        حکم عاریه دادن ظرف طلا و نقره
        2354 - اگر ظرف طلا و نقره را برای زینت اطاق عاریه بدهند اشکال ندارد،ولی اگر برای استفاده حرام بدهند باطل است .

11-عاريه ظرف نقره
        حکم عاریه دادن ظرف طلا و نقره
        2354 - اگر ظرف طلا و نقره را برای زینت اطاق عاریه بدهند اشکال ندارد،ولی اگر برای استفاده حرام بدهند باطل است .

12-عاريه غصب
        بطلان عاریه شی غصبی یا چیزی که استفاده آن مال دیگری است مگر به اذن مالک
        2346 - عاریه دادن چیز غصبی و چیزی که مال انسان است ولی منفعت آن را به دیگری واگذار کرده مثلا آن را اجاره داده ، در صورتی صحیح است که مالک چیز غصبی یا کسی که آن چیز را اجاره کرده بگوید به عاریه دادن راضی هستم .

13-عاريه غصبى
        لزوم رساندن مال غصبی در صورت عاریه به صاحبش
        2360 - اگر بداند مالی را که عاریه کرده غصبی است باید آن را به صاحبش برساندو نمی تواند به عاریه دهنده بدهد.

        ضمان عاریه ای که غصبی بوده و در دست عاریه گیرنده از بین رفته بر غاصب و عاریه گیرنده
        2361 - اگر مالی را که می داند غصبی است عاریه کند و از آن استفاده ای ببردو در دست او از بین برود مالک می تواند عوض مال را از او یا از کسی که مال راغصب کرده مطالبه کند و نیز عوض استفاده هایی را که عاریه گیرنده برده می تواند ازاو مطالبه نماید و یا از غاصب بگیرد و اگر عوض مال یا استفاده آن را از عاریه کننده بگیرد او نمی تواند چیزی را که به مالک می دهد از عاریه دهنده مطالبه نماید.

        ضمان منافعی که عاریه گیرنده از عاریه غصبی برده بر عاریه گیرنده
        2361 - اگر مالی را که می داند غصبی است عاریه کند و از آن استفاده ای ببردو در دست او از بین برود مالک می تواند عوض مال را از او یا از کسی که مال راغصب کرده مطالبه کند و نیز عوض استفاده هایی را که عاریه گیرنده برده می تواند ازاو مطالبه نماید و یا از غاصب بگیرد و اگر عوض مال یا استفاده آن را از عاریه کننده بگیرد او نمی تواند چیزی را که به مالک می دهد از عاریه دهنده مطالبه نماید.

        حکم عاریه ای که نمی داند غصبی است و در دست عاریه گیرنده تلف شود
        2362 - اگر نداند مالی را که عاریه کرده غصبی است و در دست او از بین برود،چنانچه صاحب مال عوض آن را از او بگیرد او هم می تواند آن چه را به صاحب مال داده از عاریه دهنده مطالبه نماید، ولی اگر چیزی را که عاریه کرده طلا و نقره باشد یا عاریه دهنده با او شرط کرده باشد که اگر آن چیز از بین برود عوضش رابدهد نمی تواند چیزی را که به صاحب مال می دهد از عاریه دهنده مطالبه نماید.

14-عاريه گوسفند
        صحت عاریه گوسفند برای استفاده از شیر و پشم و لقاح
        2355 - عاریه دادن گوسفند برای استفاده از شیر و پشم آن و عاریه دادن حیوان نربرای کشیدن بر ماده صحیح است .

15-عاريه مجنون
        بطلان عاریه طفل و مجنون و سفیه و مفلس مگر به اذن اولیاء
        2348 - اگر دیوانه و بچه مال خود را عاریه بدهند صحیح نیست ، اما اگرولی بچه مصلحت بداند که مال او را عاریه دهد و بچه آن مال را به دستور ولی به عاریه کننده برساند اشکال ندارد.

16-عاريه مفلس
        بطلان عاریه طفل و مجنون و سفیه و مفلس مگر به اذن اولیاء
        2348 - اگر دیوانه و بچه مال خود را عاریه بدهند صحیح نیست ، اما اگرولی بچه مصلحت بداند که مال او را عاریه دهد و بچه آن مال را به دستور ولی به عاریه کننده برساند اشکال ندارد.

17-عاريه ملك
        بطلان عاریه شی غصبی یا چیزی که استفاده آن مال دیگری است مگر به اذن مالک
        2346 - عاریه دادن چیز غصبی و چیزی که مال انسان است ولی منفعت آن را به دیگری واگذار کرده مثلا آن را اجاره داده ، در صورتی صحیح است که مالک چیز غصبی یا کسی که آن چیز را اجاره کرده بگوید به عاریه دادن راضی هستم .

        بطلان عاریه شی یا چیزی که استفاده آن مال دیگری است مگر به اذن مالک
        2346 - عاریه دادن چیز غصبی و چیزی که مال انسان است ولی منفعت آن را به دیگری واگذار کرده مثلا آن را اجاره داده ، در صورتی صحیح است که مالک چیز غصبی یا کسی که آن چیز را اجاره کرده بگوید به عاریه دادن راضی هستم .

18-عاريه منافع
        جواز عاریه دادن منافعی که در اختیار آدمی است
        2347 - چیزی را که منفعتش مال انسان است مثلا آن را اجاره کرده می تواندعاریه بدهد. ولی اگر در اجاره شرط کرده باشند که خودش از آن استفاده کند، نمی تواند آن را به دیگری عاریه دهد.

        جواز عاریه دادن منافعی که در اختیار آدمی است
        2349 - اگر در نگهداری چیزی که عاریه کرده کوتاهی نکند و در استفاده از آن هم زیاده روی ننماید واتفاقا آن چیز تلف شود ضامن نیست ولی چنانچه شرط کنند که اگرتلف شود عاریه کننده ضامن باشد یا چیزی را که عاریه کرده طلا و نقره باشد،باید عوض آن را بدهد.

19-عاريه نقره
        ضمان گیرنده در عاریه طلا و نقره
        2349 - اگر در نگهداری چیزی که عاریه کرده کوتاهی نکند و در استفاده از آن هم زیاده روی ننماید واتفاقا آن چیز تلف شود ضامن نیست ولی چنانچه شرط کنند که اگرتلف شود عاریه کننده ضامن باشد یا چیزی را که عاریه کرده طلا و نقره باشد،باید عوض آن را بدهد.

        حکم عاریه طلا و نقره با شرط عدم ضمان
        2350 - اگر طلا و نقره را عاریه نماید و شرط کند که اگر تلف شود ضامن نباشد، چنانچه تلف شود ضامن نیست .

20-عاريه دادن عاريه
        عدم جواز اجاره یا عاریه دادن شی عاریه مگر به اذن صاحب آن
        2358 - چیزی را که عاریه کرده بدون اجازه صاحب آن نمی تواند به دیگری اجاره یاعاریه دهد.

        عدم بطلان عاریه کسی که با اذن مالک عاریه داده است به مردن یا دیوانگی
        2359 - اگر چیزی را که عاریه کرده با اجازه صاحب آن به دیگری عاریه دهد،چنانچه کسی که اول آن چیز را عاریه کرده بمیرد یا دیوانه شود، عاریه دومی باطل نمی شود.

21-فسخ عاريه
        جواز پس گرفتن و برگرداندن عاریه در هر وقت
        2353 - کسی که چیزی عاریه داده هر وقت بخواهد می تواند آن را پس بگیرد و کسی هم که عاریه کرده هر وقت بخواهد می تواند آن را پس دهد.

22-مرگ عاريه دهنده
        لزوم برگرداندن عاریه به ورثه عاریه دهنده در صورت مرگ وی
        2351 - اگر عاریه دهنده بمیرد، عاریه گیرنده باید چیزی را که عاریه کرده به ورثه او بدهد.

        عدم بطلان عاریه کسی که با اذن مالک عاریه داده است به مردن یا دیوانگی
        2359 - اگر چیزی را که عاریه کرده با اجازه صاحب آن به دیگری عاریه دهد،چنانچه کسی که اول آن چیز را عاریه کرده بمیرد یا دیوانه شود، عاریه دومی باطل نمی شود.

23-نجس شدن عاريه
        وجوب خبر دادن نجس شدن عاریه ای که در خوردن و آشامیدن استعمال می شود
        146 - اگر چیزی را که عاریه کرده نجس شود اگر بداند که صاحبش آن چیز رادر خوردن و آشامیدن استعمال می کند، واجب است به او بگوید.