دسته بندی موضوعی احکام شرعی - جماعت

1-اتصال در نماز جماعت
        فرادی شدن نماز ماموم اگر بعد از شروع به نماز پرده یا چیز دیگری بین او و امام فاصله شود
        1434 - اگر بعد از شروع به نماز بین مأموم و امام یا بین مأموم و کسی که مأموم به واسطه او متصل به امام است پرده یا چیز دیگری که پشت آن را نمی توان دید فاصله شود، نمازش فرادی می شود، و صحیح است .

        بیان فاصله مجاز بین جای سجده ماموم و جای ایستادن امام یا ماموم دیگر
        1435 - اگر بین جای سجده مأموم و جای ایستادن امام به قدر گشادی بین دو قدم فاصله باشد اشکال ندارد، و نیز اگر بین انسان به واسطه مأمومی که جلوی او ایستاده و انسان به وسیله او به امام متصل است به همین مقدار فاصله باشد نمازش اشکال ندارد، و احتیاط مستحب آن است که جای سجده مأموم با جای کسی که جلوی اوایستاده هیچ فاصله نداشته باشد.

        بیان فاصله مجاز بین ماموم و ماموم دیگری که از طرف راست یا چپ به امام متصل است
        1436 - اگر مأموم به واسطه کسی که طرف راست یا چپ او اقتدا کرده به امام متصل باشد و از جلو به امام متصل نباشد، چنانچه به اندازه گشادی بین دو قدم هم فاصله داشته باشند نمازش صحیح است .

        لزوم فاصله نداشتن ماموم از کسیکه از طریق او به امام متصل است بیشتر از یک قدم بزرگ
        1437 - اگر در نماز بین مأموم و امام یا بین مأموم و کسی که مأموم به واسطه اوبه امام متصل است بیشتر از یک قدم بزرگ فاصله پیدا شود نمازش فرادی می شودو صحیح است .

2-اتصال درنماز جماعت
        حکم نماز کسانی که نماز همه مامومین صف جلوی آنها فرادی یا تمام شود
        1438 - اگر نماز همه کسانی که در صف جلو هستند تمام شود یا همه نیت فرادی نمایند، اگر فاصله به اندازه یک قدم بزرگ نباشد نماز صف بعد به طور جماعت صحیح ، و اگر بیشتر از این مقدار باشد فرادی می شود و صحیح است .

3-اقتدا در اثناء جماعت
        لزوم خواندن حمد و سوره و یا حمد تنها اگر در رکعت سوم یا چهارم اقتدا کند
        1442 - اگر در رکعت سوم یا چهارم امام اقتدا کند، باید حمد و سوره را بخواند و اگر برای سوره وقت ندارد باید حمد را تمام کند و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند، ولی اگر در سجده به امام برسد بهتر است که احتیاطانماز را دوباره بخواند.

        لزوم صبر کردن تا رکوع امام اگر ماموم بداند در صورت اقتدا و خواندن حمد به رکوع نمی رسد
        1442 - اگر در رکعت سوم یا چهارم امام اقتدا کند، باید حمد و سوره را بخواند و اگر برای سوره وقت ندارد باید حمد را تمام کند و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند، ولی اگر در سجده به امام برسد بهتر است که احتیاطانماز را دوباره بخواند.

4-اقتداء در اثناء جماعت
        رجحان اعاده نماز در صورتی که در رکعت سوم یا چهارم اقتدا کند و در سجده به امام برسد
        1442 - اگر در رکعت سوم یا چهارم امام اقتدا کند، باید حمد و سوره را بخواند و اگر برای سوره وقت ندارد باید حمد را تمام کند و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند، ولی اگر در سجده به امام برسد بهتر است که احتیاطانماز را دوباره بخواند.

5-امام جماعت
        حکم امام یا مامومی که بخواهند نمازی را که به جماعت خوانده اند دوباره بخوانند
        1404 - اگر امام یا مأموم بخواهد نمازی را که به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند، در صورتی که جماعت دوم و اشخاص آن غیر از اول باشد، اشکال ندارد.

        صحت نماز ماموم اگر بعد از نماز بفهمد امام عادل نبوده و یا نماز ش باطل بوده است
        1421 - اگر مأموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده ، یا کافر بوده ، یا به جهتی نمازش باطل بوده ، مثلا بی وضو نماز خوانده ، نمازش صحیح است .

        جواز اقتدا به امامی که عادل می دانسته و اینک به عدالتش شک دارد
        1454 - امامی را که عادل می دانسته ، اگر شک کند به عدالت خود باقی است یانه ، می تواند به او اقتدا نماید.

        استحباب طول ندادن قنوت و رکوع و سجود از سوی امام جماعت
        1485 - مستحب است امام جماعت حال مأمومی را که از دیگران ضعیف تر است رعایت کند و عجله نکند تا افراد ضعیف به او برسند، و نیز مستحب است قنوت و رکوع و سجود را طول ندهد، مگر بداند همه کسانی که به او اقتدا کرده اندمایلند.

        رعایت حال اضعف مامومین توسط امام جماعت
        1485 - مستحب است امام جماعت حال مأمومی را که از دیگران ضعیف تر است رعایت کند و عجله نکند تا افراد ضعیف به او برسند، و نیز مستحب است قنوت و رکوع و سجود را طول ندهد، مگر بداند همه کسانی که به او اقتدا کرده اندمایلند.

        استحباب بلند خواند حمد و سوره و اذکار بقدری که مامونی بشنوند
        1486 - مستحب است امام جماعت در حمد و سوره و ذکرهایی که بلند می خواندصدای خود را بقدری بلند کند که دیگران بشنوند ولی باید بیش از اندازه صدا رابلند نکند.

        طول دادن رکوع برای اقتدای تازه وارد
        1487 - اگر امام در رکوع بفهمد کسی تازه رسیده و می خواهد اقتدا کند مستحب است رکوع را دو برابر همیشه طول بدهد و بعد برخیزد، اگر چه بفهمد کس دیگری هم برای اقتدا وارد شده است .

6-بطلان جماعت
        بطلان جماعت اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و به رکوع امام نرسد هر چند نماز صحیح است
        1427 - اگر موقعی که امام در رکوع است ، اقتدا کند و به رکوع امام برسد، اگر چه ذکر امام تمام شده باشد، نمازش به طور جماعت صحیح است و یک رکعت حساب می شود، اما اگر به مقدار رکوع خم شود و به رکوع امام نرسد، نمازش به طورفرادی صحیح می باشد و باید آن را تمام نماید.

        فرادی شدن نماز اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و به مقدار رکوع خم شود و شک کند که به رکوع امام رسیده یا نه
        1428 - اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و به مقدار رکوع خم شود و شک کند که به رکوع امام رسیده یا نه ، نمازش صحیح است و فرادی می شود.

7-پرده در نماز جماعت
        فرادی شدن نماز ماموم اگر بعد از شروع به نماز پرده یا چیز دیگری بین او و امام فاصله شود
        1434 - اگر بعد از شروع به نماز بین مأموم و امام یا بین مأموم و کسی که مأموم به واسطه او متصل به امام است پرده یا چیز دیگری که پشت آن را نمی توان دید فاصله شود، نمازش فرادی می شود، و صحیح است .

8-تسبيحات در نماز جماعت
        لزوم اکتفا به یک تسبیحات اگر یک رکعت از امام عقب باشد و وقت برای بار کافی نباشد
        1440 - اگر موقعی که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتی است اقتدا کند، بایددر رکعت دوم نمازش که رکعت سوم امام است ، بعد از دو سجده بنشیند و تشهد را به مقدار واجب بخواند و برخیزد، و چنانچه برای گفتن سه مرتبه تسبیحات وقت ندارد،یک مرتبه بگوید و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند.

9-تشهد در نماز جماعت
        وظیفه کسیکه یک رکعت از امام عقب افتاده است وقتی امام تشهد رکعت آخر را می خواند
        1452 - کسی که یک رکعت از امام عقب مانده وقتی امام تشهد رکعت آخر رامی خواند می تواند برخیزد و نماز را تمام کند و یا انگشتان دست ، و سینه پا رابه زمین بگذارد و زانوها را بلند نگه دارد و صبر کند تا امام سلام نماز را بگوید وبعد برخیزد.

10-ركوع در جماعت
        بطلان نماز اگر کسی که سهوا زودتر از امام سر از رکوع برداشته دوباره به رکوع برود و به امام نرسد
        1471 - اگر سهوا پیش از امام سر از رکوع بردارد، چنانچه امام در رکوع باشدباید به رکوع برگردد و با امام سربردارد و در این صورت زیاد شدن رکوع که رکن است نماز را باطل نمی کند ولی اگر به رکوع برگردد و پیش از آن که به رکوع برسد،امام سر بردارد نمازش باطل است .

        لزوم برگشت به رکوع اگر سهوا قبل از امام سر از رکوع بردارد
        1471 - اگر سهوا پیش از امام سر از رکوع بردارد، چنانچه امام در رکوع باشدباید به رکوع برگردد و با امام سربردارد و در این صورت زیاد شدن رکوع که رکن است نماز را باطل نمی کند ولی اگر به رکوع برگردد و پیش از آن که به رکوع برسد،امام سر بردارد نمازش باطل است .

        صحت نماز ماموم در صورت برنگشتن به سجده و رکوع
        1474 - اگر اشتباها سر از رکوع یا سجده بردارد و سهوا یا به خیال اینکه به امام نمی رسد به رکوع یا سجده نرود نمازش صحیح است .

        صحت نماز اگر سهوا قبل از امام به رکوع رود و سر بردارد و با امام به رکوع رود
        1476 - اگر سهوا پیش از امام به رکوع رود و طوری باشد که اگر سر بردارد به مقداری از قرائت امام می رسد، چنانچه سر بردارد و با امام به رکوع رود نمازش صحیح است .

        صحت نماز اگر پیش از امام به رکوع رود و برگردد و به چیزی از قرائت امام نرسد
        1477 - اگر سهوا پیش از امام به رکوع رود و طوری باشد که اگر برگردد به چیزی از قرائت امام نمی رسد، واجب است سربردارد و با امام نماز را تمام کند ونمازش صحیح است اگر چه احوط استحبابی در این صورت اعاده نماز است ، و اگرسربرندارد تا امام برسد نمازش صحیح است .

11-سجده در جماعت
        صحت نماز در صورت برداشتن سر در هر دو سجده سهوا پیش از امام
        1472 - اگر اشتباها سر بردارد و ببیند امام در سجده است باید به سجده برگردد و چنانچه در هر دو سجده این اتفاق بیفتد برای زیاد شدن دو سجده که رکن است نماز باطل نمی شود.

        لزوم برگشتن به سجده در برداشتن سر از سجده سهوا پیش از امام
        1472 - اگر اشتباها سر بردارد و ببیند امام در سجده است باید به سجده برگردد و چنانچه در هر دو سجده این اتفاق بیفتد برای زیاد شدن دو سجده که رکن است نماز باطل نمی شود.

        بطلان نماز در صورت سر برداشتن امام در هر دو سجده پیش از برگشتن ماموم به سجده
        1473 - کسی که اشتباها پیش از امام سر از سجده برداشته هرگاه به سجده برگردد،و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد، نمازش صحیح است ولی اگر در هر دو سجده این اتفاق بیفتد، نماز باطل است .

        صحت نماز در صورت سربرداشتن امام در یک سجده پیش از برگشتن ماموم به سجده
        1473 - کسی که اشتباها پیش از امام سر از سجده برداشته هرگاه به سجده برگردد،و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد، نمازش صحیح است ولی اگر در هر دو سجده این اتفاق بیفتد، نماز باطل است .

        صحت نماز ماموم در صورت برنگشتن به سجده و رکوع
        1474 - اگر اشتباها سر از رکوع یا سجده بردارد و سهوا یا به خیال اینکه به امام نمی رسد به رکوع یا سجده نرود نمازش صحیح است .

        برگشتن ماموم به سجده به خیال سجده اول در حال سجده دوم امام
        1475 - اگر سر از سجده بردارد و ببیند امام در سجده است چنانچه به خیال این که سجده اول امام است ، به قصد این که با امام سجده کند به سجده رود و بفهمد سجده دوم امام بوده باید بنابر احتیاط نماز را تمام کند و از سر بخواند و اگر به خیال اینکه سجده دوم است به سجده رود و بفهمد سجده اول امام بوده احتیاط آن است که نماز را فرادی تمام نماید اگر چه می تواند متابعت امام را بکند و به سجده رودو نماز را تمام کند.

        برگشتن ماموم به سجده به خیال سجده دوم در حال سجده اول امام
        1475 - اگر سر از سجده بردارد و ببیند امام در سجده است چنانچه به خیال این که سجده اول امام است ، به قصد این که با امام سجده کند به سجده رود و بفهمد سجده دوم امام بوده باید بنابر احتیاط نماز را تمام کند و از سر بخواند و اگر به خیال اینکه سجده دوم است به سجده رود و بفهمد سجده اول امام بوده احتیاط آن است که نماز را فرادی تمام نماید اگر چه می تواند متابعت امام را بکند و به سجده رودو نماز را تمام کند.

        صحت نماز اگر پیش از امام سهوا به سجده رود و برنگردد
        1478 - اگر سهوا پیش از امام به سجده رود، واجب است که سر برداردو باامام به سجده رود و نمازش صحیح است اگر چه احتیاط استحبابی دراین صورت اعاده نماز است و اگر برنداشت نمازش صحیح است .

        لزوم تبعیت از امام اگر پیش از او به سجده برود
        1478 - اگر سهوا پیش از امام به سجده رود، واجب است که سر برداردو باامام به سجده رود و نمازش صحیح است اگر چه احتیاط استحبابی دراین صورت اعاده نماز است و اگر برنداشت نمازش صحیح است .

12-سوره در نماز جماعت
        حکم نماز کسیکه می داند اگر سوره را بخواند در رکوع به امام نمی رسد و بخواند
        1443 - کسی که می داند اگر سوره را بخواند در رکوع به امام نمی رسد، بایدسوره را نخواند، ولی اگر خواند نمازش صحیح است .

        صحت نماز کسیکه می داند اگر سوره را بخواند به رکوع امام می رسد و بخواند و نرسد
        1445 - کسی که یقین دارد، اگر سوره را بخواند به رکوع امام می رسد، چنانچه سوره را بخواند و به رکوع نرسد نمازش صحیح است .

13-شرائط امام جماعت
        شرائط امام جماعت: بلوغ، عقل، دوازده امامی بودن، عدالت، حلال زادگی، صحت در قرائت و مرد بودن
        1453 - امام جماعت باید بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و عادل وحلال زاده باشد و نماز را به طور صحیح بخواند، و نیز اگر مأموم مرد است امام او هم باید مرد باشد. و اقتدا کردن بچه ممیز که خوب و بد را می فهمد به بچه ممیز دیگر جایز نیست . و احتیاط واجب آن است که امام زن نیز مرد باشد.

        جواز اقتدا به امام جماعتی که با تیمم یا وضو جبیره نماز بخواند
        1457 - اگر امام جماعت به واسطه عذری با تیمم یا با وضوی جبیره ای نمازبخواند می شود به او اقتدا کرد ولی اگر به واسطه عذری با لباس نجس نماز می خواندبنابر احتیاط واجب نباید به او اقتدا کرد.

        منع امامت کسی که بواسطه عذری با لباس نجس نماز می خواند
        1457 - اگر امام جماعت به واسطه عذری با تیمم یا با وضوی جبیره ای نمازبخواند می شود به او اقتدا کرد ولی اگر به واسطه عذری با لباس نجس نماز می خواندبنابر احتیاط واجب نباید به او اقتدا کرد.

        منع اقتدای زن غیر مستحاضه به زن مستحاضه
        1458 - اگر امام مرضی دارد که نمی تواند از بیرون آمدن بول و غائط خودداری کند بنابر احتیاط واجب نمی شود به او اقتدا کرد.

14-شركت در جماعت
        استحباب شرکت در نماز جماعت اگر نمی تواند نماز را صحیح بخواند
        997 - انسان باید نماز را یاد بگیرد که غلط نخواند. و کسی که به هیچ قسم نمی تواند صحیح آن را یاد بگیرد، باید هر طور که می تواند بخواند، و احتیاطمستحب آن است که نماز را به جماعت بجا آورد.

        لزوم شرکت در جماعت اگر بتواند نماز را یاد بگیرد ولی وقت تنگ باشد
        998 - کسی که حمد و سوره و چیزهای دیگر نماز را به خوبی نمی داند ومی تواند یاد بگیرد، چنانچه وقت نماز وسعت دارد، باید یاد بگیرد و اگر وقت تنگ است ، بنابر احتیاط واجب در صورتی که ممکن باشد باید نمازش را به جماعت بخواند.

15-صف هاى جماعت
        فضیلت ایستادن امام در وسط صف و اهل علم و کمال و تقوی در صف نخست
        1482 - مستحب است امام در وسط بایستد و اهل علم و کمال و تقوی در صف اول بایستند.

        نظم صفهای جماعت و فشردگی آن
        1483 - مستحب است صفهای جماعت منظم باشد و بین کسانی که در یک صف ایستاده اند فاصله نباشد و شانه آنان ردیف یکدیگر باشد.

        کراهت تنها ایستادن در صف جماعت
        1488 - اگر در صفهای جماعت جا باشد، مکروه است انسان تنها بایستد.

16-صفوف جماعت
        جایز نبودن اقتدا به امامی که در محراب باشد و بواسطه دیوار محراب دیده نشود
        1411 - اگر امام در محراب باشد و کسی پشت سر او اقتدا نکرده باشد کسانی که دو طرف محراب ایستاده اند و به واسطه دیوار محراب امام را نمی بینند،نمی توانند اقتدا کنند، بلکه اگر کسی هم پشت سر امام اقتدا کرده باشد اقتداکردن کسانی که دو طرف او ایستاده اند و به واسطه دیوار محراب امام رانمی بینند اشکال دارد، بلکه باطل است .

        جواز اقتدا اگر بواسطه درازی صف کسانیکه دو طرف صف ایستاده اند امام را نبینند
        1412 - اگر به واسطه درازی صف اول ، کسانی که دو طرف صف ایستاده اند امام رانبینند می توانند اقتدا کنند و نیز اگر به واسطه درازی یکی از صفهای دیگر، کسانی که دو طرف آن ایستاده اند، صف جلوی خود را نبینند، می توانند اقتدا نمایند.

        جایز نبودن اقتدا در صورتی که صفهای جماعت تا درب مسجد برسد و عده ای که مقابل درب ایستاده اند صف جلو را نبینند
        1413 - اگر صفهای جماعت تا درب مسجد برسد کسی که مقابل درب پشت صف ایستاده نمازش صحیح است ، و نیز نماز کسانی که پشت سر او اقتدا می کنند، صحیح می باشد ولی نماز کسانی که دو طرف او ایستاده اند و صف جلو را نمی بینند، اشکال دارد، بلکه باطل است .

        جایز نبودن اقتدا اگر کسی پشت ستون ایستاده باشد و از صف جلو هیچکس را نبیند
        1414 - کسی که پشت ستون ایستاده ، اگر از طرف راست یا چپ به واسطه مأموم دیگر به امام متصل نباشد نمی تواند اقتدا کند. بلکه اگر از دو طرف هم متصل باشد، ولی از صف جلو حتی یک نفر را هم نبیند، جماعت او صحیح نیست .

        استحباب تاخیر تکبیرةالاحرام تا آنکه صف جلو تکبیرة الاحرام بگویند
        1418 - بعد از تکبیر امام اگر صف جلو آماده نماز، و تکبیر گفتن آنان نزدیک باشد کسی که در صف بعد ایستاده ، می تواند تکبیر بگوید ولی احتیاط مستحب آن است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود.

17-عقب افتادن از جماعت
        حکم نماز کسی که می داند اگر سوره را بخواند در رکوع به امام نمی رسد و بخواند
        1443 - کسی که می داند اگر سوره را بخواند در رکوع به امام نمی رسد، بایدسوره را نخواند، ولی اگر خواند نمازش صحیح است .

        وجوب خواندن سوره و یا اتمام آن در صورتی که اطمنیان دارد که اگر سوره را بخواند به رکوع امام می رسد
        1444 - کسی که اطمینان دارد که اگر سوره را شروع کند یا تمام نماید به رکوع امام می رسد، احتیاط واجب آن است که سوره را شروع کند یا اگر شروع کرده تمام نماید.

        صحت نماز اگر به خیال آنکه امام در رکعت اول یا دوم است حمد و سوره نخواند و بعد از رکوع بفهمد که در رکعت سوم یا چهارم بوده
        1447 - اگر به خیال این که امام در رکعت اول یا دوم است حمد و سوره نخواند وبعد از رکوع بفهمد که در رکعت سوم یا چهارم بوده نمازش صحیح است . ولی اگر پیش از رکوع بفهمد باید حمد و سوره را بخواند و اگر وقت ندارد فقط حمد را بخواند و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند.

        صحت نماز اگر به خیال آنکه امام در رکعت سوم یا چهارم است حمد و سوره بخواند و قبل یا بعد از رکوع بفهمد در رکعت اول یا دوم بوده
        1448 - اگر به خیال این که امام در رکعت سوم یا چهارم است حمد و سوره رابخواند و پیش از رکوع یا بعد از آن بفهمد که در رکعت اول یا دوم بوده نمازش صحیح است .

        لازم نبودن نیت فرادی اگر نماز تمام شود و ماموم مشغول تشهد یا سلام اول باشد
        1451 - اگر نماز امام تمام شود و مأموم مشغول تشهد یا سلام اول باشد لازم نیست نیت فرادی کند.

        وظیفه کسی که یک رکعت از امام عقب افتاده است وقتی امام تشهد رکعت آخر را می خواند
        1452 - کسی که یک رکعت از امام عقب مانده وقتی امام تشهد رکعت آخر رامی خواند می تواند برخیزد و نماز را تمام کند و یا انگشتان دست ، و سینه پا رابه زمین بگذارد و زانوها را بلند نگه دارد و صبر کند تا امام سلام نماز را بگوید وبعد برخیزد.

        لزوم خواندن حمد و سوره اگر رکعت اول یا دوم او رکعت سوم یا چهارم امام باشد
        1461 - مأموم باید غیر از حمد و سوره همه چیز نماز را خودش بخواند ولی اگررکعت اول یا دوم او، رکعت سوم یا چهارم امام باشد باید حمد و سوره را بخواند.

        فرادی شدن نماز ماموم اگر در دو رکن پشت سر هم از امام جلو یا عقب بیفتد
        1470 - مأموم باید غیر از آنچه در نماز خوانده می شود کارهای دیگر آن مانند رکوع و سجود را با امام یا کمی بعد از امام به جا آورد و اگر عمدا پیش از امام یامدتی بعد از امام انجام دهد، معصیت کرده و لی نمازش صحیح است ، اما اگر دردو رکن پشت سر هم از امام جلو یا عقب بیفتد بنابر احتیاط واجب باید نماز راتمام کند و دوباره بخواند، اگر چه بعید نیست نمازش صحیح باشد و فرادی شود.

        برگشتن ماموم به سجده به خیال سجده اول در حال سجده دوم امام
        1475 - اگر سر از سجده بردارد و ببیند امام در سجده است چنانچه به خیال این که سجده اول امام است ، به قصد این که با امام سجده کند به سجده رود و بفهمد سجده دوم امام بوده باید بنابر احتیاط نماز را تمام کند و از سر بخواند و اگر به خیال اینکه سجده دوم است به سجده رود و بفهمد سجده اول امام بوده احتیاط آن است که نماز را فرادی تمام نماید اگر چه می تواند متابعت امام را بکند و به سجده رودو نماز را تمام کند.

18-عقب بودن از جماعت
        صحت نماز اگر به خیال آنکه امام در رکعت اول یا دوم است حمد و سوره نخواند و بعد از رکوع بفهمد که در رکعت سوم یا چهارم بود
        1447 - اگر به خیال این که امام در رکعت اول یا دوم است حمد و سوره نخواند وبعد از رکوع بفهمد که در رکعت سوم یا چهارم بوده نمازش صحیح است . ولی اگر پیش از رکوع بفهمد باید حمد و سوره را بخواند و اگر وقت ندارد فقط حمد را بخواند و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند.

        صحت نماز اگر به خیال آنکه امام در رکعت سوم یا چهارم است حمد و سوره بخواند و قبل از رکوع بفهمد در رکعت اول یا دوم بوده
        1448 - اگر به خیال این که امام در رکعت سوم یا چهارم است حمد و سوره رابخواند و پیش از رکوع یا بعد از آن بفهمد که در رکعت اول یا دوم بوده نمازش صحیح است .

        لزوم خواندن حمد و سوره اگر رکعت اول یا دوم او رکعت سوم یا چهارم امام باشد
        1461 - مأموم باید غیر از حمد و سوره همه چیز نماز را خودش بخواند ولی اگررکعت اول یا دوم او، رکعت سوم یا چهارم امام باشد باید حمد و سوره را بخواند.

19-قضاء به جماعت
        جواز خواندن نماز قضا با جماعت اگرچه امام نماز ظهر و ماموم نماز صبح بخواند
        1388 - نماز قضا را با جماعت می شود خواند، چه نماز امام جماعت ادا باشد یاقضا، و لازم نیست هر دو یک نماز را بخوانند مثلا اگر نماز قضای صبح را بانماز ظهر یا عصر امام بخواند اشکال ندارد.

        جواز خواندن نماز قضا با جماعت اگرچه نماز امام ادا باشد
        1388 - نماز قضا را با جماعت می شود خواند، چه نماز امام جماعت ادا باشد یاقضا، و لازم نیست هر دو یک نماز را بخوانند مثلا اگر نماز قضای صبح را بانماز ظهر یا عصر امام بخواند اشکال ندارد.

20-ماموم در جماعت
        کراهت تنها ایستادن در صف جماعت
        1488 - اگر در صفهای جماعت جا باشد، مکروه است انسان تنها بایستد.

21-ماموم در نماز جماعت
        جواز ایستادن مامومین در جائی بلند تر از امام در صورتیکه بلندی بقدر متعارف زمان قدیم باشد
        1416 - اگر جای مأموم بلندتر از جای امام باشد در صورتی که بلندی به مقدارمتعارف زمان قدیم باشد مثل آن که امام در صحن مسجد و مأموم در پشت بام بایستد اشکال ندارد، ولی اگر مثل ساختمانهای چند طبقه این زمان باشد، جماعت اشکال دارد.

22-مستحبات جماعت
        استحباب ایستادن در طرف راست امام اگر ماموم یک مرد باشد
        1480 - اگر مأموم یک مرد باشد، مستحب است طرف راست امام بایستد، واگر یک زن باشد، مستحب است در طرف راست امام طوری بایستد که جای سجده اش مساوی زانو یا قدم امام باشد، و اگر یک مرد و یک زن ، یا یک مرد و چند زن باشند، مستحب است مرد طرف راست امام و باقی پشت سر امام بایستند، و اگرچند مرد یا چند زن باشند، مستحب است پشت سر امام بایستند، و اگر چند مرد و چندزن باشند، مستحب است مردها عقب امام و زنها پشت مردها بایستند.

        ایستادن در پشت سر امام اگر مامومین چند مرد یا زن باشند
        1480 - اگر مأموم یک مرد باشد، مستحب است طرف راست امام بایستد، واگر یک زن باشد، مستحب است در طرف راست امام طوری بایستد که جای سجده اش مساوی زانو یا قدم امام باشد، و اگر یک مرد و یک زن ، یا یک مرد و چند زن باشند، مستحب است مرد طرف راست امام و باقی پشت سر امام بایستند، و اگرچند مرد یا چند زن باشند، مستحب است پشت سر امام بایستند، و اگر چند مرد و چندزن باشند، مستحب است مردها عقب امام و زنها پشت مردها بایستند.

        ایستادن در طرف راست امام به طوری که جای سجده مساوی زانو یا قدم او باشد اگر ماموم یک زن باشد
        1480 - اگر مأموم یک مرد باشد، مستحب است طرف راست امام بایستد، واگر یک زن باشد، مستحب است در طرف راست امام طوری بایستد که جای سجده اش مساوی زانو یا قدم امام باشد، و اگر یک مرد و یک زن ، یا یک مرد و چند زن باشند، مستحب است مرد طرف راست امام و باقی پشت سر امام بایستند، و اگرچند مرد یا چند زن باشند، مستحب است پشت سر امام بایستند، و اگر چند مرد و چندزن باشند، مستحب است مردها عقب امام و زنها پشت مردها بایستند.

        ایستادن مرد در طرف راست امام و زنان پست سر امام اگر مامومین یک مرد و چند زن باشند
        1480 - اگر مأموم یک مرد باشد، مستحب است طرف راست امام بایستد، واگر یک زن باشد، مستحب است در طرف راست امام طوری بایستد که جای سجده اش مساوی زانو یا قدم امام باشد، و اگر یک مرد و یک زن ، یا یک مرد و چند زن باشند، مستحب است مرد طرف راست امام و باقی پشت سر امام بایستند، و اگرچند مرد یا چند زن باشند، مستحب است پشت سر امام بایستند، و اگر چند مرد و چندزن باشند، مستحب است مردها عقب امام و زنها پشت مردها بایستند.

        ایستادن مردها در پشت امام و زنان در پشت مردان در نماز جماعت
        1480 - اگر مأموم یک مرد باشد، مستحب است طرف راست امام بایستد، واگر یک زن باشد، مستحب است در طرف راست امام طوری بایستد که جای سجده اش مساوی زانو یا قدم امام باشد، و اگر یک مرد و یک زن ، یا یک مرد و چند زن باشند، مستحب است مرد طرف راست امام و باقی پشت سر امام بایستند، و اگرچند مرد یا چند زن باشند، مستحب است پشت سر امام بایستند، و اگر چند مرد و چندزن باشند، مستحب است مردها عقب امام و زنها پشت مردها بایستند.

        فضیلت ایستادن امام در وسط صف و اهل علم و کمال و تقوی در صف نخست
        1482 - مستحب است امام در وسط بایستد و اهل علم و کمال و تقوی در صف اول بایستند.

        نظم صفهای جماعت و فشردگی آن
        1483 - مستحب است صفهای جماعت منظم باشد و بین کسانی که در یک صف ایستاده اند فاصله نباشد و شانه آنان ردیف یکدیگر باشد.

        برخاستن مامومین به هنگام گفتن قد قامت الصلاة
        1484 - مستحب است بعد از گفتن "قد قامت الصلاة" مأمومین برخیزند.

        استحباب طول ندادن قنوت و رکوع و سجود از سوی امام جماعت
        1485 - مستحب است امام جماعت حال مأمومی را که از دیگران ضعیف تر است رعایت کند و عجله نکند تا افراد ضعیف به او برسند، و نیز مستحب است قنوت و رکوع و سجود را طول ندهد، مگر بداند همه کسانی که به او اقتدا کرده اندمایلند.

        رعایت حال اضعف مامومین توسط امام جماعت
        1485 - مستحب است امام جماعت حال مأمومی را که از دیگران ضعیف تر است رعایت کند و عجله نکند تا افراد ضعیف به او برسند، و نیز مستحب است قنوت و رکوع و سجود را طول ندهد، مگر بداند همه کسانی که به او اقتدا کرده اندمایلند.

        استحباب بلند خواندن حمد و سوره و اذکار بقدری که مامومین بشنوند
        1486 - مستحب است امام جماعت در حمد و سوره و ذکرهایی که بلند می خواندصدای خود را بقدری بلند کند که دیگران بشنوند ولی باید بیش از اندازه صدا رابلند نکند.

        طول دادن رکوع برای اقتدای تازه وارد
        1487 - اگر امام در رکوع بفهمد کسی تازه رسیده و می خواهد اقتدا کند مستحب است رکوع را دو برابر همیشه طول بدهد و بعد برخیزد، اگر چه بفهمد کس دیگری هم برای اقتدا وارد شده است .

23-مكروهات جماعت
        کراهت گفتن اذکار به نحوی که امام جماعت بشنود
        1489 - مکروه است مأموم ذکرهای نماز را طوری بگوید که امام بشنود.

        کراهت اقتدا مسافر در نمازهای شکسته به غیر مسافر و برعکس
        1490 - مسافری که نماز ظهر و عشا را دو رکعت می خواند مکروه است در این نمازها به کسی که مسافر نیست اقتدا کند و کسی که مسافر نیست مکروه است در این نمازها به مسافر اقتدا نماید.

24-نرسيدن به جماعت
        استحباب گفتن اذان و اقامه اگر معلوم نباشد برای نماز جماعتی که تمام شده است اذان و اقامه گفته اند
        926 - اگر در شرط دوم از شرطهایی که در مسأله پیش گفته شده شک کند یعنی شک کند که نماز جماعت صحیح بوده یا نه ، اذان و اقامه از او ساقط است . ولی اگردر یکی از دو شرط دیگر شک کند، مستحب است اذان و اقامه بگوید.

        استحباب گفتن اذان و اقامه اگر معلوم نباشد نماز او، و نماز جماعتی که تمام شده است در یک مکان بوده است
        926 - اگر در شرط دوم از شرطهایی که در مسأله پیش گفته شده شک کند یعنی شک کند که نماز جماعت صحیح بوده یا نه ، اذان و اقامه از او ساقط است . ولی اگردر یکی از دو شرط دیگر شک کند، مستحب است اذان و اقامه بگوید.

        سقوط اذان و اقامه اگر در صحت نماز جماعتی که به آن نرسیده است شک داشته باشد
        926 - اگر در شرط دوم از شرطهایی که در مسأله پیش گفته شده شک کند یعنی شک کند که نماز جماعت صحیح بوده یا نه ، اذان و اقامه از او ساقط است . ولی اگردر یکی از دو شرط دیگر شک کند، مستحب است اذان و اقامه بگوید.

        بطلان جماعت اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و به رکوع امام نرسد هر چند نماز صحیح است
        1427 - اگر موقعی که امام در رکوع است ، اقتدا کند و به رکوع امام برسد، اگر چه ذکر امام تمام شده باشد، نمازش به طور جماعت صحیح است و یک رکعت حساب می شود، اما اگر به مقدار رکوع خم شود و به رکوع امام نرسد، نمازش به طورفرادی صحیح می باشد و باید آن را تمام نماید.

        وظیفه کسیکه در وقت رکوع امام اقتدا کند ولی پیش از آنکه به اندازه رکوع خم شود امام سر از رکوع بردارد
        1429 - اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و پیش از آن که به اندازه رکوع خم شود، امام سر از رکوع بردارد، می تواند نیت فرادی کند، یا صبرکند تا امام برای رکعت بعد برخیزد و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند و لی اگر برخاستن امام به قدری طول بکشد که نگویند این شخص نماز جماعت می خواند، بایدنیت فرادی نماید.

        صحت جماعت در صورتیکه اول نماز یا بین حمد و سوره اقتدا کند و به رکوع امام نرسد
        1430 - اگر اول نماز یا بین حمد و سوره اقتدا کند و پیش از آن که به رکوع رودامام سر از رکوع بردارد، نماز او به طور جماعت صحیح است ، و باید رکوع کند و خود را به امام برساند.

        وظیفه کسیکه به تشهد آخر نماز جماعت برسد و بخواهد ثواب جماعت داشته باشد
        1431 - اگر موقعی برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است چنانچه بخواهدبه ثواب جماعت برسد، باید بعد از نیت و گفتن تکبیرة الاحرام بنشیند و تشهد را با امام بخواند ولی سلام را نگوید و صبر کند تا امام سلام نماز را بدهد، بعدبایستد و بدون آن که دوباره نیت کند و تکبیر بگوید، حمد و سوره را بخواند و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند.

25-نماز جماعت
        سقوط اذان و اقامه در نماز جماعتی که برای آن اذان و اقامه گفته اند
        923 - اگر برای نماز جماعتی اذان و اقامه گفته باشند، کسی که با آن جماعت نمازمی خواند، نباید برای نماز خود اذان و اقامه بگوید.

        جواز اکتفا به اذان و اقامه نماز جماع مادام که صفوف متفرق نشده است
        924 - اگر برای خواندن نماز جماعت به مسجد رود و ببیند جماعت تمام شده ،تا وقتی که صفها به هم نخورده و جمعیت متفرق نشده نمی تواند برای نماز خوداذان و اقامه بگوید، در صورتی که برای جماعت اذان و اقامه گفته شده باشد.

        جواز اکتفا به اذان و اقامه نماز جماعت مادام که صفوف متفرق نشده است
        924 - اگر برای خواندن نماز جماعت به مسجد رود و ببیند جماعت تمام شده ،تا وقتی که صفها به هم نخورده و جمعیت متفرق نشده نمی تواند برای نماز خوداذان و اقامه بگوید، در صورتی که برای جماعت اذان و اقامه گفته شده باشد.

        استحباب به جماعت خواندن نمازهای واجب خصوصا نمازهای یومیه را
        1399 - مستحب است نمازهای واجب خصوصا نمازهای یومیه را به جماعت بخوانند ودر نماز صبح و مغرب و عشا خصوصا برای همسایه مسجد و کسی که صدای اذان مسجدرا می شنود بیشتر سفارش شده است .

        حکم امام یا مامومی که بخواهند نمازی را که به جماعت خوانده اند دوباره بخوانند
        1404 - اگر امام یا مأموم بخواهد نمازی را که به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند، در صورتی که جماعت دوم و اشخاص آن غیر از اول باشد، اشکال ندارد.

        حکم مطالبه اجرت پیش از انجام عمل یا تحویل شی مورد اجاره
        2195 - کسی که چیزی را اجاره داده ، تا آن چیز را تحویل ندهد حق ندارد اجاره آن را مطالبه کند، و نیز اگر برای انجام عملی اجیر شده باشد، پیش از انجام عمل حق مطالبه اجرت ندارد.