احکام شرعی - احکام نذر و عهد - تطابق با فتوای آیت الله العظمی سیستانی

2640 - نذر آن است که انسان ( بر خود واجب كند...) ملتزم شود که کار خیری را برای خدا بجاآورد، یا کاری را که نکردن آن بهتر است برای خدا ترک نماید.

2641 - در نذر باید صیغه خوانده شود و لازم نیست آن را به عربی بخوانند، پس اگر بگوید: "چنانچه مریض من خوب شود، برای خدا بر من است که ده تومان به فقیر بدهم "، نذر او صحیح است .

2642 - نذر کننده باید مکلف و عاقل باشد و به اختیار و قصد خود نذر کند. بنابراین نذر کردن کسی که او را مجبور کرده اند، یا به واسطه عصبانی شدن بی اختیار نذر کرده ، صحیح نیست .

2643 - آدم سفیهی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف می کند، ( اگر مثلا نذر كند چيزي به فقير بدهد، صحيح نيست ، و همچنين شخص مفلس اگر نذر كند كه مثلا چيزي از اموالي كه از تصرف در آنها منع شده به فقير بدهد،صحيح نيست .) چنانچه باحال سفاهت بالغ شده باشد یا حاکم شرع او را از تصرف در اموالش جلوگیری کرده باشد، نذرهای مربوط به مالش صحیح نیست .

2644 - ( نذر زن بدون اجازه شوهر در آنچه با حق او منافات دارد صحيح نيست ، وهمچنين نذر زن در اموالش بدون اجازه شوهر محل اشكال است ، مگر در حج و زكات وصدقه و احسان به پدر و مادر و صله ارحام .) نذر زن بی اجازه شوهرش باطل است .

2645 - اگر زن با اجازه شوهر نذر کند، شوهرش نمی تواند نذر او را به هم بزند، یا او را از عمل کردن به نذر جلوگیری نماید.

2646 - هرگاه فرزند نذری کند اگر چه بدون اجازه پدر هم باشد باید به آن نذرعمل نماید. ( ولي اگر پدر يا مادر از عملي كه نذر كرده منعش كنند، بطوري كه آن عمل ، ديگر در حق او رجحان نداشته باشد، نذرش منحل مي شود.)

2647 - انسان کاری را می تواند نذر کند که انجام آن برایش ممکن باشد، بنابراین کسی که نمی تواند پیاده کربلا برود، اگر نذر کند که پیاده برود نذر او صحیح نیست .

2648 - اگر نذر کند که کار حرام یا مکروهی را انجام دهد، یا کار واجب یامستحبی را ترک کند، نذر او صحیح نیست .

2649 - اگر نذر کند که کار مباحی را انجام دهد یا ترک نماید، چنانچه به جاآوردن آن و ترکش از هر جهت مساوی باشد، نذر او صحیح نیست ، و اگر انجام آن ازجهتی بهتر باشد و انسان به قصد همان جهت نذر کند، مثلا نذر کند غذایی را بخورد که برای عبادت قوت بگیرد، نذر او صحیح است ، و نیز اگر ترک آن از جهتی بهترباشد، و انسان برای همان جهت نذر کند که آن را ترک نماید، مثلا برای این که دودمضر است ، نذر کند که آن را استعمال نکند، نذر او صحیح می باشد. ( ولي اگر بعدا ترك استعمال دود براي او ضرر داشته باشد، نذر او منحل مي شود.)

2650 - اگر نذر کند نماز واجب خود را در جایی بخواند که بخودی خود ثواب نماز در آنجا زیاد نیست ، مثلا نذر کند نماز را در اطاق بخواند، چنانچه نمازخواندن در آنجا از جهتی بهتر باشد مثلا به واسطه این که خلوت است انسان حضورقلب پیدا می کند، ( اگر نذر او براي آن جهت باشد، صحيح است .) نذر صحیح است .

2651 - اگر نذر کند عملی را انجام دهد، باید همانطور که نذر کرده بجا آورد.پس اگر نذر کند که روز اول ماه صدقه بدهد یا روزه بگیرد یا نماز اول ماه بخواند،چنانچه قبل از آن روز یا بعد از آن به جا آورد، کفایت نمی کند. و نیز اگر نذر کندکه وقتی مریض او خوب شد، صدقه بدهد، چنانچه پیش از آن که خوب شود صدقه رابدهد، کافی نیست .

2652 - اگر نذر کند روزه بگیرد ولی وقت و مقدار آن را معین نکند چنانچه یک روز روزه بگیرد، کافی است . و اگر نذر کند نماز بخواند و مقدار و خصوصیات آن رامعین نکند، اگر یک نماز دو رکعتی بخواند کفایت می کند واگر نذر کند صدقه بدهد و جنس و مقدار آن را معین نکند اگر چیزی بدهد که بگویند صدقه داده ، به نذرعمل کرده است و اگر نذر کند کاری برای خدا بجا آورد، در صورتی که یک نمازبخواند یا یک روز روزه بگیرد، یا چیزی صدقه بدهد، نذر خود را انجام داده است .

2653 - اگر نذر کند روز معینی را روزه بگیرد، باید همان روز را روزه بگیرد، ( و در صورتي كه عمدا روزه نگيرد، بايد گذشته از قضاي آن روز كفاره هم بدهد، و اظهر اين است كه كفاره اش كفاره مخالفت قسم است چنانكه خواهد آمد،ولي در آن روز اختيارا مي تواند مسافرت كند و روزه را نگيرد، و چنانچه در سفرنباشد، لازم نيست قصد اقامه كرده و روزه بگيرد و در صورتي كه از جهت سفر يا ازجهت عذر ديگري مثل مرض يا حيض روزه نگيرد لازم است روزه را قضا كند، ولي كفاره ندارد.)و چنانچه در آن روز مسافرت کند، قضای آن روز بر او واجب است .

2654 - اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند باید کفاره بدهد،یعنی یک بنده آزاد کند ( يا ده فقير را سير كند يا آنان را بپوشاند و اگر اينها را نتواند بايدسه روز روزه بگيرد و بايد روزه پي در پي باشد.) یا به شصت فقیر طعام دهد یا دو ماه پی در پی روزه بگیرد.

2655 - اگر نذر کند که تا وقت معینی عمل را ترک کند، بعد از گذشتن آن وقت می تواند آن عمل را به جا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی فراموشی ، یاناچاری انجام دهد، چیزی بر او واجب نیست ، ولی باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل رابه جا نیاورد، و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، باید به مقداری که در مسأله پیش گفته شد کفاره بدهد.

2656 - کسی که نذر کرده عملی را ترک کند و وقتی برای آن معین نکرده است اگر از روی فراموشی یا ناچاری ( يا غفلت ، آن عمل را انجام دهد، كفاره بر او واجب نيست ، ولي بعداهر وقت از روي اختيار آن را بجا آورد بايد كفاره بدهد.) یا ندانستن ، آن عمل را انجام دهد کفاره بر اوواجب نیست ، ولی چنانچه از روی اختیار آن را بجا آورد برای دفعه اول بایدکفاره بدهد.

2657 - اگر نذر کند که در هر هفته روز معینی مثلا روز جمعه را روزه بگیرد چنانچه یکی از جمعه ها عید فطر یا قربان باشد، یا در روز جمعه عذر دیگری مانند حیض ( يا سفر...)برای او پیدا شود، باید آن روز را روزه نگیرد و قضای آن را به جا آورد.

2658 - اگر نذر کند که مقدار معینی صدقه بدهد، چنانچه پیش از دادن صدقه بمیرد( لازم نيست آن مقدار را از مال او صدقه بدهند و بهتر اين است كه بالغين از ورثه آن مقدار را از حصه خود از قبل ميت صدقه بدهند.) باید آن مقدار را از مال او صدقه بدهند.

2659 - اگر نذر کند که به فقیر معینی صدقه بدهد، نمی تواند آن را به فقیر دیگربدهد و اگر آن فقیر بمیرد، ( احتياط مستحب آن است كه به ورثه او بدهد.) بنابر احتیاط باید به ورثه او بدهد.

2660 - اگر نذر کند که به زیارت یکی از امامان مثلا به زیارت حضرت اباعبدالله علیه السلام مشرف شود چنانچه به زیارت امام دیگر برود کافی نیست ، و اگر به واسطه عذری نتواند آن امام را زیارت کند، چیزی بر او واجب نیست .

2661 - کسی که نذر کرده زیارت برود و غسل زیارت و نماز آن را نذر نکرده لازم نیست آنها را بجا آورد.

2662 - اگر برای حرم یکی از امامان یا امامزادگان چیزی نذر کند، ( و مصرف معيني را در نظر نداشته باشد بايد آن را در تعمير و روشنايي وفرش حرم و مانند اينها مصرف كند.) باید آن را را به مصارف حرم برساند، از قبیل فرش و پرده و روشنایی و اگر برای امام علیه السلام یا امامزاده نذر کند می تواند به خدامی که مشغول خدمت هستندبدهد، چنانچه می تواند به مصارف حرم یا سایر کارهای خیر به قصد بازگشت ثواب آن به منذورله برساند.

2663 - اگر برای خود امام علیه السلام چیزی نذر کند، چنانچه مصرف معینی راقصد کرده ، باید به همان مصرف برساند و اگر مصرف معینی را قصد نکرده ، ( بايد به مصرفي برساند كه نسبتي با امام عليه السلام داشته باشد، مثلا برزوار فقير آن امام صرف نمايد و يا به مصارف حرم او برساند و يا در امري كه موجب اعلاي نام اوست صرف كند. و همچنين است اگر چيزي را براي امامزاده اي نذركند.) بایدبه فقرا و زوار بدهد یا مسجد و مانند آن بسازد و ثواب آن را هدیه آن امام نماید،و همچنین است اگر چیزی را برای امامزاده ای نذر کند.

2664 - گوسفندی را که برای صدقه ، یا برای یکی از امامان نذر کرده اند پشم آن ومقداری که چاق می شود جزو نذر است ، و اگر پیش از آن که به مصرف نذر برسد شیربدهد یا بچه بیاورد، ( مال كسي است كه آن را نذر كرده است ، مگر آن كه قصدش اعم باشد.) باید به مصرف نذر برسانند.

2665 - هر گاه نذر کند که اگر مریض او خوب شود، یا مسافر او بیاید، عملی راانجام دهد چنانچه معلوم شود که پیش از نذر کردن مریض خوب شده ، یا مسافر آمده است عمل کردن به نذر لازم نیست .

2666 - اگر پدر یا مادر نذر کند که دختر خود را به سید شوهر دهد، بعد از آن که دختر به تکلیف رسید، احتیاط آن است که اگر بتوانند او را راضی نمایند که به سید شوهر کند.

2667 - هرگاه با خدا عهد کند که اگر به حاجت شرعی خود برسد ( كاري را انجام دهد...) کار خیری را انجام دهد، بعد از آن که حاجتش برآورده شد، باید آن کار را انجام دهد و نیزاگربدون آن که حاجتی داشته باشد عهد کند که ( كاري را انجام دهد...) عمل خیری را انجام دهد، آن عمل براو واجب می شود.

2668 - در عهد هم مثل نذر باید صیغه خوانده شود ( و مشهور آن است كاري را كه عهد مي كند انجام دهد، بايد يا عبادت باشد، مثل نماز واجب و مستحب ، يا كاري باشد كه انجام آن شرعا بهتر از تركش باشد، ولي ظاهر آن است كه اين امر معتبر نيست ، بلكه اگر طوري باشد كه در مسأله 2671 راجع به متعلق قسم خواهد آمد، بازهم عهد صحيح است و بايد آن كار را انجام دهد.) و نیز کاری را که عهد می کندانجام دهد، باید نکردنش بهتر از انجام آن نباشد.

2669 - اگر به عهد خود عمل نکند، باید کفاره بدهد یعنی شصت فقیر را سیر کند یادو ماه ( پي در پي ...) روزه بگیرد، یا یک بنده آزاد کند.