احکام تبیان - پاسخ رهبری معظم به سوالات شرعی - موارد مصرف خمس، كسب اجازه ، هدیه و شهریه حوزوى

1013 - بعضی از اشخاص از طرف خود اقدام به پرداخت قبض آب و برق سادات می کنند، آیا احتساب آن از خمس جایز استیا خیر؟
ج. آن چه را تا کنون به قصد سهم سادات پرداختند، مورد قبول است، ولی برای موارد بعدی، قبل از پرداخت، لازم است کسباجازه کنند .

1014 - آیا حضرت عالی مصرف ثلث سهم مبارک امام (ع) را برای خرید و توزیع کتاب های دینی، اجازه می فرمایید؟
ج. اگر وکلای مجاز ما تهیه و توزیع کتاب های مفید دینی را لازم بدانند، جایز است که از ثلثی که مجاز به صرف آن در مواردمعین شرعی هستند، آن کار را انجام دهند .

1015 - آیا جایز است سهم سادات به علویه فقیری که ازدواج کرده و فرزندانی دارد ولی شوهرش غیر علوی و فقیر است، دادهشود، و آیا او می تواند آن را صرف فرزندان و شوهرش نماید؟
ج. اگر شوهر بر اثر فقر نتواند نفقه همسرش را بدهد و همسر وی هم شرعاًً فقیر باشد، می تواند برای رفع نیازش، سهم ساداتبگیرد و آن را برای خود و فرزندان و حتی شوهرش مصرف کند .

1016 - گرفتن سهم امام (ع) و سهم سادات توسط اشخاصی که علاوه بر شهریه حوزه درآمدهای دیگری که برای تأمینزندگی آن ها کافی است داشته باشند، چه حکمی دارد؟
ج. کسی که شرعاً مستحق نبوده و مشمول مقررات شهریه حوزه هم نباشد، گرفتن سهمین برای او جایز نیست .

1017 - زن علویه ای ادعا می کند که پدرش در پرداخت هزینه خانواده اش کوتاهی نموده و مجبور به گدایی در کنار مساجدشده اند تا از این طریق مالی به دست آورده و مصرف کنند. اهالی منطقه هم آن سید را فردی ثروتمند، ولی خسیس نسبت بهخانواده اش می دانند، آیا دادن نفقه آنان از سهم سادات جایز است؟ و بر فرض که پدر بگوید که بر من فقط دادن هزینه پوشاکو خوراک واجب است، ولی پرداخت بقیه مخارج مثل لوازم اختصاصی زنان و پول روزانه کودکان، واجب نیست، آیا می توان بهمقدار رفع احتیاج از سهم سادات به آنان داد؟
ج. در صورت اول اگر نمی توانند نفقه خود را از پدرشان بگیرند، جایز است به مقدار نفقه از سهم سادات به آنان داده شود.همچنین در صورت دوم، اگر علاوه بر خوراک و پوشاک، به چیز دیگری که مناسب حالشان است، نیاز داشته باشند، جایز استبه مقدار رفع نیاز از سهم سادات به آنان پرداخت شود .

1018 - آیا اجازه می فرمایید که افرادی خودشان سهم سادات را به سادات فقیر بدهند؟
ج. کسی که سهم سادات بر عهده اوست، واجب است در پرداخت آن به مستحقین اجازه بگیرد .

1019 - آیا مقلدین حضرت عالی در مصرف خمس می توانند سهم سادات را به سید فقیر بدهند یا این که باید همه خمسیعنی سهم سادات و سهم امام (ع) را تحویل وکیل شما بدهند تا در موارد شرعی آن مصرف کند؟
ج. در این رابطه فرقی بین سهم سادات و سهم مبارک امام (ع) نیست .

1020 - آیا حقوق شرعی (خمس، ردّ مظالم، زکات) از شئون حکومت است یا خیر؟ و کسی که خمس بر عهده اوست، آیا میتواند خودش سهم سادات و ردّ مظالم و زکات را به افراد مستحق بدهد؟
ج. در زکات جایز است که خودش آن ها را به فقرای متدین و عفیف بدهد، و در ردّ مظالم أحوط آن است که با اذن حاکم شرعباشد، ولی در خمس واجب است که همه آن را به دفتر ما و یا به یکی از وکلای مجاز ما تحویل دهد تا در موارد شرعی که برایآن مقرر شده، مصرف شود، و یا در پرداخت آن به مستحقین اجازه بگیرد .

1021 - آیا ساداتی که دارای شغل و کسبی هستند، استحقاق خمس دارند یا خیر؟ امیدوارم توضیح فرمایید.
ج. اگر درآمد آنان برای زندگی شان به طور متعارف و مناسب با شأن عرفی شان کافی باشد، مستحق خمس نیستند.

1022 - جوانی بیست وپنج ساله و کارمند هستم، تا به حال مجرد بوده و با پدر و مادرم زندگی می کنم، پدرم پیرمردی کهنسال و از کارافتاده است که درآمدی ندارد و چهار سال است که همه مخارج زندگی را من تأمین می کنم. با توجه به این که نمیتوانم هم خمس درآمد سالانه را بدهم و هم مخارج زندگی را تأمین کنم، و مبلغ نوزده هزار تومان هم از خمس درآمد سال هایقبل بدهکارم و آن را یادداشت کرده ام تا بعداً بپردازم، خواهشمندم توضیح فرمایید که آیا جایز است خمس درآمدهای سال رابه نزدیکان خود مثل پدر و مادر بدهم؟
ج. اگر پدر و مادر شما قدرت مالی اداره امور زندگی خود را ندارند و شما توانایی کمک به آنان را دارید، کمک به آنان بر شما واجبمی شود، و آن چه را که جهت تأمین نفقه آنان می پردازید، جزو مؤونه شما محسوب است، ولی شرعاًً نمی توانید آن را به جایخمس که دادن آن هم واجب است، حساب نمایید .

1023 - مبلغی بابت سهم مبارک امام (ع) بر عهده من است که باید آن را به حضرت عالی بپردازم، و از طرفی مسجدی هستکه احتیاج به کمک دارد، آیا اجازه می فرمایید که مبلغ مزبور را به امام جماعت آن مسجد بدهم تا در ساختمان و تکمیل آنمصرف نماید؟
ج. در حال حاضر، سهمین مبارکین برای اداره حوزه های علمیه مورد نیاز است. برای ساختمان مسجد و تکمیل آن می توان ازکمک های مؤمنین استفاده کرد .

1024 - با توجه به این که احتمال می دهیم پدر ما در زمان حیات خمس اموال خود را به طور کامل نپرداخته باشد، و ماقطعه ای از زمین های او را برای ساخت بیمارستان بخشیده ایم، آیا می توان آن زمین را از خمس اموال متوفّی حساب کرد؟
ج. زمین مذکور به عنوان خمس محسوب نمی شود .

1025 - در چه مواردی بخشیدن خمس به کسی که آن را می دهد، جایز است؟
ج. سهم مبارک امام (ع) و سهم سادات، قابل بخشش نیست .

1026 - شخصی در پایان سال خمسی، به طور مثال صد هزار تومان زائد بر مؤونه دارد که خمس آن را داده است، اگر در سالبعد مقدار آن به صد و پنجاه هزار تومان برسد، آیا در سال جدید باید خمس پنجاه هزار تومان را بپردازد یا این که باید دوبارهخمس صد و پنجاه هزار تومان را بدهد؟
ج. اگر مالی که خمس آن داده شده، در سال جدید مصرف نشود و باقی بماند، دوباره خمس ندارد، و اگر درآمد آن سال به طورمشترک با مال مخمّس در مؤونه سال مصرف شود، واجب است که خمس باقی مانده در پایان سال به نسبت غیر مخمّس بهمخمّس پرداخت شود .

1027 - طلاب علوم دینی که هنوز ازدواج نکرده اند و مسکنی ندارند، اگر درآمدی از طریق تبلیغ و کار یا سهم امام (ع) داشتهباشند، آیا مشمول خمس است یا این که می توانند بدون پرداخت خمس، آن را به این دلیل که از وجوب خمس استثنا شده،برای هزینه های ازدواج پس انداز کنند؟
ج. حقوق شرعی که از طرف مراجع به طّلاب محترمی اهدا می شود که مشغول تحصیل در حوزه های علوم دینی هستند، خمسندارد، ولی سایر درآمدهایی که از راه تبلیغ و کار دارند، اگر تا سر سال خمسی باقی بماند، خمس آن واجب است .

1028 - اگر شخصی پس اندازی داشته باشد که مخلوطی از مال مخمّس و غیر مخمّس است و گاهی از آن برای مخارج خود برداشت کرده و گاهی هم به آن اضافه می کند. با توجه به این که مقدار مال مخمّس معلوم است، آیا پرداخت خمس مجموعمبلغ باقی مانده واجب است یا این که باید فقط خمس مال غیر مخمّس را بدهد؟
ج. واجب است که خمس مبلغ باقی مانده را به نسبت مال غیر مخمّس به مخمّس، بپردازد.

1029 - کفنی را خریده و چندین سال مانده است، آیا پرداخت خمس آن واجب است یا این که فقط پرداخت خمس قیمتخرید آن واجب است؟
ج. پولی که با آن کفن خریده، اگر مخمّس باشد، دیگر خمس ندارد وگرنه باید خمس پول خرید کفن را بپردازد. و در مورد تنزلارزش پول به احتیاط واجب با حاکم شرع مصالحه نماید .

1030 - من طلبه علوم دینی هستم، مقداری پول داشتم که با آن و کمک دیگران و استفاده از سهم سادات و گرفتن قرض،توانستم خانه کوچکی بخرم و اکنون آن را فروخته ام، اگر بر پول آن سال بگذرد و خانه ای نخرم، آیا به آن پول که آماده برایخرید خانه است، خمس تعلّق می گیرد؟
ج. خانه ای که از شهریه حوزه علمیه و کمک افراد خیر و حقوق شرعی دیگر و قرض خریداری شده، پول فروش آن خمس ندارد .