احکام تبیان - پاسخ رهبری معظم به سوالات شرعی - مراسم عزادارى

1440 - در حسینیه ها و مساجد بیشتر مناطق به خصوص روستاها مراسم شبیه خوانی (1) به اعتبار این که از سنت هایقدیمی است برگزار می شود که گاهی اثر مثبتی در نفوس مردم دارد، این مراسم چه حکمی دارند؟
ج. اگر مراسم شبیه خوانی مشتمل بر امور دروغ و باطل نباشند و مستلزم مفسده هم نباشند و با توجه به مقتضیات زمان باعثوهن مذهب حق هم نشوند، اشکال ندارند، ولی در عین حال بهتر است که به جای آن ها، مجالس وعظ و ارشاد و ذکر مصائبحسینی و مرثیه خوانی برپا شود.

1441 - استفاده از طبل و سنج و شیپور و همچنین زنجیرهایی که دارای تیغ هستند در مجالس و دسته های عزاداری چهحکمی دارد؟
ج. اگر استفاده از زنجیرهای مزبور موجب وهن مذهب در برابر مردم شود و یا باعث ضرر بدنی قابل توجهی گردد، جایز نیستولی استفاده از شیپور و طبل و سنج به نحو متعارف اشکال ندارد .

1442 - در بعضی از مساجد در ایام عزاداری از عَلََم های5 متعدّدی استفاده می شود که دارای تزیینات زیاد و گران بهایی استو گاهی موجب سؤال متدینین از اصل فلسفه آن ها می گردد و در برنامه های تبلیغی خلل ایجاد می کند و حتّی با اهداف مقدسمسجد تعارض دارد، حکم شرعی در این رابطه چیست؟
ج. اگر قراردادن آن ها در مسجد با شئونات عرفی مسجد منافات داشته باشد و یا برای نمازگزاران مزاحمت ایجاد کند، اشکالدارد .

1443 - اگر شخصی عَلََمی را برای عزاداری سیدالشهدا (ع) نذر کرده باشد، آیا جایز است مسئولین حسینیه از قبول آن خودداریکنند؟
ج. این نذر، متولّی حسینیه و هیأت امناء آن را ملزم به قبول عَلََم نمی کند .

1444 - استفاده از عَلََم در مراسم عزاداری سیدالشهدا (ع) با قراردادن آن در مجلس عزا یا حمل آن در دسته عزاداری چه حکمیدارد؟
ج. فی نفسه اشکال ندارد ولی نباید این امور جزء دین شمرده شوند .

1445 - اگر بعضی از واجبات از مکلّف به سبب شرکت در مجالس عزاداری فوت شود مثلاً نماز صبح قضا شود، آیا بهتر استبعد از این در این مجالس شرکت نکند یا این که عدم شرکت او باعث دوری از اهل بیت (علیهم السلام) می شود؟
ج. بدیهی است که نمازِِ واجب، مقدم بر فضیلت شرکت در مجالس عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) است و ترک نماز و فوتشدن آن به بهانه شرکت در عزاداری امام حسین (ع) جایز نیست، ولی شرکت در عزاداری به گونه ای که مزاحم نماز نباشدممکن و از مستحبّات مؤکد است .

1446 - در بعضی از هیأت های مذهبی مصیبت هایی خوانده می شود که مستند به مقتل معتبری نیست و از هیچ عالم یامرجعی هم شنیده نشده است و هنگامی که از خواننده مصیبت از منبع آن سؤال می شود، پاسخ می دهند که اهل بیت (علیهمالسلام) این گونه به ما فهمانده اند و یا ما را راهنمایی کرده اند و واقعه کربلا فقط در مقاتل نیست و منبع آن هم فقط گفته هایعلما نمی باشد بلکه گاهی بعضی از امور برای مدّاح یا خطیب حسینی از راه الهام و مکاشفه مکشوف می شود، سؤال من ایناست که آیا نقل وقایع از این طریق صحیح است یا خیر؟ و در صورتی که صحیح نباشد، تکلیف شنوندگان چیست؟
ج. نقل مطالب به صورت مزبور بدون این که مستند به روایتی باشد و یا در تاریخ ثابت شده باشد، وجه شرعی ندارد مگر آن کهنقل آن به عنوان بیان حال به حسب برداشت متکلّم بوده و علم به خلاف بودن آن، نداشته باشد و تکلیف شنوندگان نهی ازمنکر است به شرطی که موضوع و شرایط آن نزد آنان ثابت شده باشد .

1447 - از ساختمان حسینیه صدای قرائت قرآن و مجالس حسینی بسیار بلند پخش می شود به طوری که صدای آن از بیرونشهر هم شنیده می شود واین امر منجر به سلب آسایش همسایگان شده است و مسئولین و سخنرانان حسینیه اصرار به ادامه آندارند، این عمل چه حکمی دارد؟
ج. اگرچه اقامه مراسم و شعائر دینی در زمان های مناسب در حسینیه از بهترین کارها و جزو مستحبّات مؤکد می باشد، ولیواجب است برگزارکنندگان مراسم و عزاداران تا حد امکان از اذیت و ایجاد مزاحمت برای همسایگان بپرهیزند هرچند با کم کردنصدای بلندگو و تغییر جهت آن به طرف داخل حسینیه باشد .

1448 - نظر شریف حضرت عالی نسبت به ادامه حرکت دسته های عزاداری در شب های محرم تا نصف شب همراه با استفادهاز طبل و نی چیست؟
ج. به راه انداختن دسته های عزاداری برای سیدالشهدا و اصحاب او (علیهم السلام) و شرکت در امثال این مراسم امر بسیارپسندیده و مطلوبی است و از بزرگترین اعمالی است که انسان را به خداوند نزدیک می کند، ولی باید از هر عملی که باعث اذیتدیگران می شود و یا فی نفسه از نظر شرعی حرام است، پرهیز کرد .

1449 - استفاده از آلات موسیقی مانند اُُرگ (از آلات موسیقی و شبیه پیانو است) و سنج و غیر آن ها در مراسم عزاداری چهحکمی دارد؟
ج. استفاده از آلات موسیقی، مناسب با عزاداری سالار شهیدان نیست و شایسته است مراسم عزاداری به همان صورت متعارفیکه از قدیم متداول بوده برگزار شود .

1450 - آیا آن چه متداول شده که به عنوان عزاداری برای امام حسین (ع) گوشت بدن را سوراخ کرده و قفل و سنگ کیلو بهآن آویزان می کنند، جایز است؟
ج. این گونه اعمال که موجب وهن مذهب می شوند جایز نیست .

1451 - اگر انسان در زیارتگاه های ائمه (علیهم السلام) خود را به زمین بیندازد و همانند بعضی از مردم که صورت و سینهخود را برزمین می مالند تا از آن خون جاری شود و به همان حالت وارد حرم می شوند، عمل کند چه حکمی دارد؟
ج. این اعمال که به عنوان اظهار حزن و عزاداری سنّتی و محبت ائمه (علیهم السلام) محسوب نمی شوند از نظر شرعی اعتباریندارند، بلکه اگر منجر به ضرر بدنی قابل توجه و یا وهن مذهب شوند، جایز نیست .

1452 - در بعضی از مناطق زنان مراسمی را به اسم سفره حضرت ابوالفضل (ع) برای اجرای برنامه هایی به عنوان جشنعروسی حضرت فاطمه (سلام اﷲ علیها) برگزار می کنند و در آن شعرهای عروسی خوانده و کف می زنند و سپس شروع به رقصمی کنند، انجام این امور چه حکمی دارد؟
ج. برگزاری این جشن ها و مراسم اگر همراه با ذکر اکاذیب و مطالب باطل نبوده و موجب وهن مذهب نشود، فی نفسه اشکالندارد و امّا رقص، حکم آن در مسأله 7611 گذشت .

1453 - باقی مانده اموالی که به عنوان هزینه های مراسم عاشورای امام حسین (ع) جمع آوری می شود، در چه موردی بایدخرج شود؟
ج. می توان اموال باقی مانده را با کسب اجازه اهداء کنندگان آن ها در امور خیریه مصرف کرد و یا آن ها را برای مصرف درمجالس عزاداری آینده نگه داشت .

1454 - آیا جایز است در ایام محرم از افراد خیر اموالی را جمع آوری کرد و با تقسیم آن ها به سهم های مختلف، قسمتی را به قاری قرآن و مرثیه خوان و سخنران داد و باقی مانده را برای برگزاری مجالس مصرف کرد؟
ج. اگر با رضایت و موافقت صاحبان اموال باشد، اشکال ندارد .

1455 - آیا جایز است زنان با حفظ حجاب و پوشیدن لباس خاصی که بدن آنان را بپوشاند، در دسته های سینه زنی وزنجیرزنی شرکت کنند؟
ج. شرکت زنان در دسته های سینه زنی و زنجیر زنی شایسته نیست .

1456 - اگر قمه زدن در عزاداری ائمه (علیهم السلام) موجب مرگ شخص شود، آیا این عمل خودکشی محسوب می شود؟
ج. اگر این عمل عادتا منجر به فوت نمی شود حکم خودکشی را ندارد ولی اگر از همان ابتدا خوف خطر جانی برای او وجودداشته و در عین حال این کار را انجام داده و منجر به فوت وی شده است، حکم خودکشی را دارد .

1457 - آیا شرکت در مجالس فاتحه ای که برای مسلمانی که با خودکشی از دنیا رفته، برگزار می شود جایز است؟ قرائتفاتحه برای آنان بر سر قبرشان چه حکمی دارد؟
ج. این کار فی نفسه اشکال ندارد .

1458 - خواندن مرثیه و مدیحه هایی که شنوندگان را در جشن های تولد ائمه (علیهم السلام) و عید مبعث به گریه بیندازدچه حکمی دارد؟ ریختن پول بر سر حاضرین چه حکمی دارد؟
ج. خواندن مرثیه و مدیحه در جشن های اعیاد دینی اشکال ندارد و پاشیدن پول بر سر حاضرین هم بدون اشکال است بلکه اگربه قصد اظهار شادی و سرور و شادکردن قلوب مؤمنین باشد، ثواب هم دارد .

1459 - آیا خواندن زن در مجالس عزاداری با علم او به این که مردان نامحرم صدای او را می شوند جایز است؟
ج. اگر خوف مفسده باشد باید از آن اجتناب شود .

1460 - در روز عاشورا مراسمی مانند قمه زنی و پابرهنه وارد آتش و ذغال روشن شدن برگزار می شود که علاوه بر این که باعثبدنام شدن مذهب شیعه اثنی عشری در انظار علما و پیروان مذاهب اسلامی و مردم جهان می شود، ضررهای جسمی و روحیهم به این اشخاص وارد می کند و همچنین موجب توهین به مذهب می گردد، نظر شریف حضرت عالی در این باره چیست؟
ج. هر کاری که برای انسان ضرر داشته و یا باعث وهن دین و مذهب گردد حرام است و مؤمنین باید از آن اجتناب کنند ومخفی نیست که بیشتر این امور باعث بدنامی و وهن مذهب اهل بیت (علیهم السلام) می شود و این از بزرگترین ضررها وخسارت هاست .

1461 - آیا قمه زدن به طور مخفی حلال است یا این که فتوای شریف حضرت عالی عمومیت دارد؟
ج. قمه زنی علاوه بر این که از نظر عرفی از مظاهر حزن و اندوه محسوب نمی شود و سابقه ای در عصر ائمه (علیهم السلام) وزمان های بعد از آن ندارد و تأییدی هم به شکل خاص یا عام از معصوم (ع) در مورد آن نرسیده است، در زمان حاضر موجب وهنو بدنام شدن مذهب می شود بنا بر این در هیچ حالتی جایز نیست .

1462 - معیار شرعی ضرر اعم از جسمی یا روحی چیست؟
ج. معیار، ضرری است که در نظر عرف، قابل توّجه و معتنابه باشد .

1463 - زنجیرزدن به بدن همان گونه که بعضی از مسلمانان انجام می دهند، چه حکمی دارد؟
.1شبیه خوانی: نمایش وقایع حادثه کربلا است که به‌صورت سنتی در یک مکان ثابت و یا در حال حرکت در مسیرهای عزاداری حسینی انجام می‌شود . 2. چوب یا آهن بزرگی است که به‌صورت افقی بر روی کتف انسان در جلوی هیأت ها و دسته ‌های عزاداری حسینی به عنوان نوعی شعارحمل می شود و بالای آن صفحه‌ های فنری قابل انعطافی وجود دارد که مزین به پََر و جواهرات و مجسمه و غیر آنهاست.