180- و من خطبة له (علیه السلام) فی ذم العاصین من أصحابه : أَحْمَدُ اللَّهَ عَلَى مَا قَضَى مِنْ أَمْرٍ وَ قَدَّرَ مِنْ فِعْلٍ وَ عَلَى ابْتِلَائِی بِکُمْ أَیَّتُهَا الْفِرْقَةُ الَّتِی إِذَا أَمَرْتُ لَمْ تُطِعْ وَ إِذَا دَعَوْتُ لَمْ تُجِبْ إِنْ أُمْهِلْتُمْ خُضْتُمْ وَ إِنْ حُورِبْتُمْ خُرْتُمْ وَ إِنِ اجْتَمَعَ النَّاسُ عَلَى إِمَامٍ طَعَنْتُمْ وَ إِنْ أُجِئْتُمْ إِلَى مُشَاقَّةٍ نَکَصْتُمْ. لَا أَبَا لِغَیْرِکُمْ مَا تَنْتَظِرُونَ بِنَصْرِکُمْ وَ الْجِهَادِ عَلَى حَقِّکُمْ الْمَوْتَ أَوِ الذُّلَّ لَکُمْ فَوَاللَّهِ لَئِنْ جَاءَ یَومِی وَ لَیَأْتِیَنِّی لَیُفَرِّقَنَّ بَیْنِی وَ بَیْنِکُمْ وَ أَنَا لِصُحْبَتِکُمْ قَالٍ وَ بِکُمْ غَیْرُ کَثِیرٍ لِلَّهِ أَنْتُمْ أَ مَا دِینٌ یَجْمَعُکُمْ وَ لَا حَمِیَّةٌ تَشْحَذُکُمْ أَ وَ لَیْسَ عَجَباً أَنَّ مُعَاوِیَةَ یَدْعُو الْجُفَاةَ الطَّغَامَ فَیَتَّبِعُونَهُ عَلَى غَیْرِ مَعُونَةٍ وَ لَا عَطَاءٍ وَ أَنَا أَدْعُوکُمْ وَ أَنْتُمْ تَرِیکَةُ الْإِسْلَامِ وَ بَقِیَّةُ النَّاسِ إِلَى الْمَعُونَةِ أَوْ طَائِفَةٍ مِنَ الْعَطَاءِ فَتَفَرَّقُونَ عَنِّی وَ تَخْتَلِفُونَ عَلَیَّ إِنَّهُ لَا یَخْرُجُ إِلَیْکُمْ مِنْ أَمْرِی رِضًى فَتَرْضَوْنَهُ وَ لَا سُخْطٌ فَتَجْتَمِعُونَ عَلَیْهِ وَ إِنَّ أَحَبَّ مَا أَنَا لَاقٍ إِلَیَّ الْمَوْتُ قَدْ دَارَسْتُکُمُ الْکِتَابَ وَ فَاتَحْتُکُمُ الْحِجَاجَ وَ عَرَّفْتُکُمْ مَا أَنْکَرْتُمْ وَ سَوَّغْتُکُمْ مَا مَجَجْتُمْ لَوْ کَانَ الْأَعْمَى یَلْحَظُ أَوِ النَّائِمُ یَسْتَیْقِظُ وَ أَقْرِبْ بِقَوْمٍ مِنَ الْجَهْلِ بِاللَّهِ قَائِدُهُمْ مُعَاوِیَةُ وَ مُؤَدِّبُهُمُ ابْنُ النَّابِغَةِ .
خطبه ای است از آن حضرت (علیه السلام): در توبیخ کسانی از یارانش که از اطاعت او سرپیچی کردند.
ستایش می کنم خدا را در برابر هر چیزی که قضایش به آن متعلق گشته و به هر فعلی که مقدر فرموده و مرا به شما مبتلا ساخته است، ای گروهی که هنگامی که امر کنم اطاعتم نمی کنید و هر موقع که دعوت کنم اجابتم نمی نمایید. اگر مهلت به شما داده شود، در تخیلات و سخنان بیهوده فرو می روید و اگر با شما بجنگند، سست و زبون می گردید. و اگر مردم به یک پیشوا تسلیم شوند، زبان به طعنه می گشایید. و اگر به یک اقدام و کار دشوار ناچار گردید، عقب نشینی می کنید. ای مردم بی اصل، برای پیروزی و جهاد برای به دست آوردن حقتان در انتظار چه چیزی به سر می برید؟ آیا در انتظار مرگید، یا برای خویشتن ذلت و خواری می خواهید؟ سوگند به خدا؟ در آن هنگام که روز مرگم فرا رسد، میان من و شما جدایی اندازد. و در حالی که من از همنشینی با شما در زندگی ناراحتم و با داشتن مثل شما مردم سست عنصر، بهره ای از افزایش قدرت ندارم. راستی شما چگونه مردمی هستید! آیا دینی که شما را جمع و متحد سازد، وجود ندارد! آیا غیرتی نیست که شما را به تلاش اندازد! آیا شگفت انگیز نیست که معاویه، اجامر و اوباش را می خواند! همان مردم فرومایه بدون این که مخارجی برای معاویه و توقعی به بخشش و عطای او داشته باشند، از وی پیروی می کنند. و من شما را می خوانم، با این که یادگاری از اسلام هستید و از این دین برخوردارید و بقایای مسلمان صدر اسلامید، و مخارج و عطاها برای شما مقرر می دارم، از دور من پراکنده می شوید و بنای اختلاف را می گذارید! (شگفتا که) از طرف من آنچه که عامل خشنودی است به شما می رسد، و شما خشنود نمی شوید! و اگر از طرف من چیزی که عامل مشقت و سختی (مانند دستور جهاد) باشد، به شما ابلاغ می گردد، اتفاق کلمه و اجتماع بر آن ندارید. اکنون محبوب ترین چیزی که ممکن است من آرزو کنم، مرگ است. من قرآن را به شما تعلیم دادم و با احتجاج و برهان، برای شما راه رشد و هدایت را باز کردم. آنچه را که منکر بودید به شما شناساندم و برای شما آنچه را که ناگوار می نمود و آن را انداخته بودید گوارا ساختم. (آری، این راهنمایی ها و تربیتها اثر داشت) اگر امکان داشت که کور می دید یا خواب رفته بیدار بود!! این قوم که حاکم آنان معاویه و مربی آنان پسر زن زناکار، عمروعاص باشد- قطعا درباره خدا به نادانی نزدیک است.